نگاهی به ظرفیتهای تئاتر دانش آموزی در گفتوگو با حسین ابراهیمی | تئاتر دانش آموزی، جادویی که کشف نشده است
در گفتوگو با حسین ابراهیمی، کارگردان و مدرس تئاتر خراسان، ظرفیتهای تئاتر دانش آموزی را بررسی کردیم.
شکیبا افخمی راد | شهرآرانیوز؛ حسین ابراهیمی، کارگردان و مدرس شناخته شده تئاتر خراسان که طی سالهای فعالیت حرفهای خود، فعالیت چشمگیری هم در حوزه تئاتر مدارس داشته، سال گذشته کارگاه آموزشی را در هنرستان هنرهای زیبای پسران مشهد برگزار کرد که ماحصلش تولید نمایش «ملاقات با ویلیام شکسپیر در طباخی دایی حشمت» بود.
این نمایش پس از موفقیت در جشنواره تئاتر مدارس مشهد و همچنین استان، توانست عنوان اثر برگزیده جشنواره فرهنگی هنری دانش آموزان کشور (امید فردا) را نیز از آن خود کند و سپس راهی اجراهای عمومی شود. به همین بهانه به سراغ ابراهیمی رفتهایم و با او گپ وگفتی درباره وضعیت تئاتر دانش آموزی و نقش مهم آن در پرورش خلاقیت و تقویت مهارتهای فردی و اجتماعی کودکان و نوجوانان داشتیم که در ادامه میخوانید.
لطفا از روند شکل گیری و تولید نمایش «ملاقات با ویلیام شکسپیر» در دبیرستان هنرهای زیبا بگویید.
حدود مهرماه سال گذشته بود که رضا عرفانی، معاون دبیرستان هنرهای زیبا، به من پیشنهاد داد تا کارگاهی آموزشی برای دانش آموزان این مدرسه برگزار کنم. از همین رو فراخوانی منتشر شد و ما با گروهی از هنرجویان مدرسه که در کارگاه حضور یافتند تمرین هایمان را شروع کردیم. در جریان تمرینهایی که داشتیم کم کم به ایده اولیه نمایش «ملاقات با ویلیام شکسپیر» رسیدیم. در این نمایش حدود ۱۰ نمایشنامه از شکسپیر در مسیر سفر شخصیت اصلی گنجانده شده، شخصیتی که در جست وجوی ویلیام و یافتن معنای تئاتر است.
او در طول نمایش ضمن اینکه موضوعهای اجتماعی، خانوادگی و محیط مدرسه خودش را دنبال میکند با شخصیتهای نمایشنامههای شکسپیر از مکبث گرفته تا هملت و اتللو روبه رو میشود که هرکدام تجربهای به او اضافه میکند. درباره روند تولید هم باید بگویم، از آنجایی که من همواره در تئاتر مدارس بر استفاده از حداقل امکانات و تکیه بر خلاقیت دانش آموزان تأکید دارم، سعی شد پروژه به گونهای پیش برود که هزینههای اضافی برای مدرسه ایجاد نشود.
با این حال، در جشنواره تئاتر مدارس مشهد رتبه نخست را کسب کردیم، در مرحله استانی نیز برگزیده و در نهایت به عنوان اثر منتخب در مرحله کشوری معرفی شدیم. بعد از این موفقیت با پیشنهاد مدرسه، نمایش را برای عموم روی صحنه بردیم تا هنرجویان بیشتر دیده شوند و برای فعالیتهای آینده تشویق شوند. اجراهایمان هم پیش از دهه فاطمیه با استقبال مخاطبان روبه رو شد و دوره دوم اجراها نیز به تازگی آغاز شده است.
با توجه به اینکه شما در دو دهه گذشته حضور مداومی در حوزه تئاتر مدارس داشتهاید، ارزیابی شما از وضعیت تئاتر دانش آموزی چیست؟
الان در مدارس ما چیزی به نام تئاتر وجود ندارد. من سال گذشته داور جشنواره دانش آموزی یکی از مناطق مشهد بودم. آنجا یک گروه وارد شد که متنی در دست داشتند و قرار بود نمایشنامه خوانی انجام دهند. پرسیدم چقدر تمرین کردهاید؟ گفتند امروز صبح معلم متن را به ما داده و گفته بروید اجرا کنید.
این اتفاق نشان میدهد کارکردهای اصلی تئاتر در مدارس فراموش شده است و در نهایت فقط بر روی حضور در جشنواره تمرکز میشود. در واقع بسیاری از مدارس تنها چند هفته مانده به جشنواره مربیای از بیرون میآورند یا متنی از اینترنت تهیه میکنند تا کاری را فقط برای حضور در جشنواره آماده کنند. در حالی که ما در تئاتر مدارس نباید نتیجه محور باشیم و باید کارکردهای مهم تئاتر را دنبال کنیم. اگر بخواهم رک بگویم واقعا وضعیت خوبی در حوزه تئاتر دانش آموزی نداریم.
چه کسانی به کارکردهای تئاتر بی توجهی میکنند؟ مسئولان یا خانوادهها و...؟
همه در این بی توجهی نقش دارند. امروزه برای خانواده ها، موفقیت فرزندشان در مسائل آموزشی اولویت دارد؛ بنابراین وقتی بچهها در مقاطع پایینتر هستند، تلاش میکنند آنها را به مدارس خاص و دارای کیفیت آموزشی بالا ببرند و در مقاطع بالاتر هم که بر روی کنکور و قبولی دانشگاه آنها تمرکز میکنند. درواقع الان خانوادهها به مسائل غیرآموزشی، تربیتی و فوق برنامه توجه چندانی نمیکنند.
از سوی دیگر آموزش وپرورش هم رویهای یکنواخت برای فعالیت هنری در مدارس تعریف نکرده است. به این ترتیب ما میبینیم هنرهای نمایشی در مدرسهای با ۳۰۰ دانش آموز، فقط به انتخاب هشت نفر و تولید یک نمایش برای جشنواره خلاصه میشود.
قطعا این تئاتر کارکردی در مدرسه ندارد، ولی اگر برای هر کلاس یک گروه تئاتر تعریف شود تا همه بچهها فرصت مشارکت داشته باشند و مسائل آموزشی و تربیتی نیز در دل تئاتر آموزش داده شود، آن وقت میتوان امیدوار بود کارکرد واقعی هنر در مدارس محقق شود. اما الان، چون یک رویه مشخصی وجود ندارد این اتفاق هم رخ نمیدهد.
به نظر شما دانش آموزان با حضور در گروههای تئاتر چه چیزی را میتوانند تجربه کنند که در کلاس درس به دست نمیآورند؟
ما با توجه به مقاطع تحصیلی و نیاز بچهها در هر دوره باید در این باره صحبت کنیم، برای مثال بچههایی که در مقطع ابتدایی هستند، نیاز دارند که اعتماد به نفسشان افزایش پیدا کند، خلاق شوند و در کارهای گروهی مشارکت داشته باشند تا نقششان را در گروههایی که هستند، چه در مدرسه، چه خانواده و اجتماع به خوبی ایفا کنند. بی شک کارآمدترین ابزار برای تحقق این نیازها، هنر است.
در مقاطع بالاتر نیز که گرایشهای فکری بچهها در حال شکل گیری است و میخواهند کم کم وارد اجتماع شوند، تمرین و اجرای نمایش، به آنها فرصت میدهد تا اتفاقات متفاوتی را در محیطی امن تجربه کنند. از سوی دیگر وقتی در سن نوجوانی تمرینات بدن و بیان را در تئاتر شروع میکنند، انرژی شان تخلیه میشود و میتوانند روی درس و هدفشان تمرکز کنند.
من معتقدم تئاتر در مدارس مانند جادویی است که اگر کسی آن را کشف کند و به آن اهمیت دهد، بسیاری از مشکلات ما در مدارسمان حل میشود. اما واقعا الان اینکه یک نمایش با ۱۰ دانش آموز در مدرسهای تولید شود و حتی در جشنواره جایزه هم بگیرد، چه دردی را دوا میکند؟
آیا وضعیت تئاتر دانش آموزی در مشهد با سایر شهرها تفاوت دارد؟
وضعیت تئاتر دانش آموزی به طور کلی در کشور خوب نیست، ولی درهرحال از مشهد به عنوان شهری که روزانه بیست نمایش روی صحنه دارد و چهرههای حرفهای و دانشگاهی متعددی در تئاتر آن فعالیت میکنند، انتظار است که تئاتر مدارسش پویاتر باشد، اما متأسفانه این اتفاق رخ نداده است. یعنی چیزی که الان ما داریم میبینیم تناسبی با انتظاراتمان ندارد.
برای مثال ما از استانی مانند خراسان جنوبی که در سال شاید پنج نمایش روی صحنه دارد، توقع نداریم تئاتر مدارسش فعال باشد، ولی در شهری مثل مشهد که روزانه نمایشهای مختلفی در تماشاخانه هایش اجرا میروند انتظار است تئاتر دانش آموزی اش هم پویا باشد. جالب اینجاست که در مدارس مشهد هزینههای قابل توجهی هم برای تئاتر صرف میشود.
مربیان حرفهای از بیرون دعوت میشوند تا کار تولید کنند. پس مشکل مالی در مدارس وجود ندارد و مسئله نبود روندی درست و تداوم نداشتن تولیدات و مشارکت همه دانش آموزان است. از همین رو ما فقط گاهی شاهد جرقهای در یک گوشهای هستیم.
اگر قرار باشد نقشه راهی برای پیشرفت تئاتر دانش آموزی خراسان طراحی کنید، اولویتتان چه خواهد بود؟
به عنوان کسی که سال هاست در این حوزه فعالیت میکند، پیشنهاد میدهم اداره کل آموزش وپرورش، یک گروه از افراد متخصص و دوستان دغدغهمند را جمع کند تا مرام نامهای جامع تدوین کنند، مرام نامهای که مدارس را مکلف کند، تئاتر را در برنامههای آموزشی خود جای دهند و تولید تئاتر را جدی بگیرند.
همچنین شرایط را برای حضور همه دانش آموزان در گروههای تئاتر و مشارکتشان در تولید نمایش فراهم کنند تا به جای آنکه در طول سال فقط یک نمایش تولید کنند، دهها نمایش را آماده اجرا کنند و سپس کار برگزیده را از میان آثار تولیدی به جشنواره بفرستند و در ادامه اجرای عمومی حداقل برای خانواده دانش آموزان بگذارند.
از سوی دیگر باید افراد فنی که در یک دوره در آموزش وپرورش از آنها استفاده شد دوباره به کار گرفته شوند تا هم زمینهای برای فعالیت تحصیل کردههای ما در مدارس ایجاد شود و هم اینکه سطح کیفی آثاری که در مدارس تولید میشود، ارتقا پیدا کند. ما اگر با این برنامه جلو برویم میتوانیم امیدوار باشیم، تئاتر مدارسمان طی چند ماه رونق خوبی پیدا کند. بازهم تأکید میکنم ما باید فعالیتهای فرهنگی و هنری را در مدارس عمومی کنیم تا همه دانش آموزان در آن مشارکت داشته باشند. من معتقدم فرایند مشارکت و تولید از نتیجه مهمتر است.
چون این فرایند تولید و مشارکت است که مشکلات بچهها را برطرف میکند، نه آنچه تولید میشود. اگر ما با این نگاه جلو برویم، آن وقت سعی میکنیم همه بچهها در فعالیتهایی که دوست دارند مشارکت داشته باشند. ولی وقتی این فرایند برای ما اهمیت ندارد، همین شرایط پیش میآید که الان درگیرش هستیم.
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
